Jonah Falke laat in zijn boek Van armoede. Reportages over het leven in de schaduw van de welvaart zien:
- dat statushouders er soms een rotzooitje van maken omdat ze niks snappen van afvalpassen. En dat bij autochtone arme Nederlanders nieuwkomers het ontgelden, omdat hun eigen kinderen geen huis kunnen krijgen;
- dat in de daklozenopvang verveling overheerst en zorg wordt gemeden. Kamers verkeren in een chaos;
- dat een asielzoekerscentrum een armoekweekplaats is;
- dat ongedocumenteerden onopvallend moeten leven. Gevaarlijke valse hoop dreigt naast uitzetting door verraad. En als je hiv of borstkanker hebt, word je uitgezet, omdat je toch niet binnen drie maanden doodgaat;
- dat dakloze jongeren elk idee van zingeving missen. Kans op een woonruimte hebben ze niet, alleen bij huisjesmelkers;
- dat hij werkende armen wegens hun schaamte en tijdgebrek niet kon spreken. Over hun armoedeval hoorde hij alleen een sociaal werker. Hij hoorde ook dat boetes en incassosystemen van overheden problemen verergeren.
Speciale minister
Falke zag dat goede hulpverleners protocollen links laten liggen. Soms moesten ze hun eigen werk creëren. Of negeerden ze de waarschuwing van hun baas om niet al te betrokken te raken. Sturen op zelfsturing of dat soort abstracte visies werken niet, net als betutteling.
Jonah Falke wil graag in een wereld verkeren waar echt iets op het spel staat
Ook sprak hij Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid. Falke schetst haar onmacht: ze kan hoogstens ‘complexiteit terugbrengen’, wantrouwen bestrijden en roepen dat we het met z’n allen moeten doen. Maar goed, voor het eerst lijkt de armoede te worden bestreden in plaats van alleen de armen.
Omgekeerd snobisme
Jonah Falke wil graag in een wereld verkeren waar echt iets op het spel staat, ook al voelt hij zich een acteur die niet wil opvallen. Zijn belangstelling ziet hij als omgekeerd snobisme. Ik vraag me af of het niet een soort integer voyeurisme is – voor zover dat kan? Feit is dat dit soort verhalen de zeer beperkte kennis over ‘de onderkant’ vergroot, zoals undercoverreportages over koffergooiers op Schiphol nodig blijken om inspecties aan het werk te krijgen. Kennis over het leven aan de onderkant wordt belangrijker, vooral nu meer mensen, ook de middenklasse, armoede tegemoet gaan.
De groep armen groeit en wordt mogelijk misschien wel mondiger, besluit Falke.
Jonah Falke (2022). Van armoede. Reportages over het leven in de schaduw van de welvaart, 256 p., Uitgeverij Vrij Nederland.
Foto: Nick Helderman