De relatie met je partner is een belangrijk aspect van je leven. De kwaliteit van deze relatie is van cruciaal belang. Een goede relatie draagt onder andere bij aan een beter welzijn van jullie allebei en van jullie kinderen. Een slechte relatie kan leiden tot stress, een lager welzijn en uiteindelijk tot scheiding met alle negatieve gevolgen van dien.
Velen vinden nog altijd dat vrouw voor kinderen en huishouden moet zorgen
Een belangrijke externe factor die van invloed is op de kwaliteit van relaties is de werksituatie. Gebeurtenissen op het werk kunnen je relatie in positieve en negatieve zin beïnvloeden. Inkomen, sociale status en structuur zijn goed voor je relatie. Stress op het werk en werkloosheid zorgen ervoor dat mensen minder tevreden zijn binnen hun relatie. De invloed hiervan verschilt tussen mannen en vrouwen.
Vrouwen zijn de afgelopen decennia meer gaan werken en gaan verdienen. In steeds meer gevallen verdienen zij het gros van het huishoudinkomen. Maar nog steeds zijn veel mensen van mening dat het meer de taak van de man is om het geld te verdienen en de taak van de vrouw om voor de kinderen en het huishouden te zorgen. Deze aanhoudende relatief conservatieve opvattingen in combinatie met meer vrouwen die werken en verdienen, kan de kwaliteit van de partnerrelatie beïnvloeden.
Wie werkt en verdient er meer?
Uit mijn promotieonderzoek blijkt dat de kwaliteit van de relatie wordt beïnvloed door de verdeling van werk tussen partners – wie werkt er, wie niet, wie verdient er meer – en de economische problemen die zij hebben.[1]
Mannen zijn tevredener met hun relatie als de verdeling van werk in overeenstemming is met hun opvattingen over wat mannen en vrouwen horen te doen in een relatie. Mannen met meer traditionele opvattingen over genderrollen – zij vinden bijvoorbeeld dat de kinderen er onder lijden als hun moeder werkt – zijn tevredener met de relatie als zij zelf de belangrijkste kostwinner zijn. Andersom zijn mannen met meer egalitaire opvattingen meer tevreden met de relatie als de verdeling van werk gelijker is. Vrouwen worden minder beïnvloed door de verdeling van arbeid binnen de relatie.
Als vrouw meer verdient, zijn beiden ontevredener
Opvallend is dat zodra vrouwen substantieel meer gaan verdienen dan hun partner, zowel mannen als vrouwen iets minder tevreden worden met de relatie. Gemiddeld worden zowel mensen met meer traditionele als egalitaire opvattingen over wat mannen en vrouwen horen te doen minder tevreden met de relatie wanneer vrouwen de kostwinner worden.
Ook baanonzekerheid heeft invloed op de relatie. Wanneer mensen onzeker zijn of ze hun baan nog hebben in de toekomst zijn zij minder tevreden met hun relatie. Naast de eigen baan is ook de baan van de partner van belang.
Minder erg als vrouw haar werk kwijtraakt
Werkloosheid en baanonzekerheid hebben een ander effect op mannen dan op vrouwen. Vrouwen worden minder tevreden met de relatie wanneer mannen werkloos worden of banger zijn hun baan te verliezen. Mannen worden omgekeerd niet of minder beïnvloed door de werkloosheid of zorgen over baanbehoud van hun partner. De baanpositie van mannen wordt blijkbaar belangrijker gevonden dan de baanpositie van vrouwen. Dit kan komen doordat mannen en vrouwen zijn gesocialiseerd met het idee dat het meer de verantwoordelijkheid is van mannen dan vrouwen om te zorgen voor economische zekerheid.
Naast deze opvattingen spelen mogelijk ook economische aspecten een rol. Mannen hebben dikwijls een hoger inkomen en werken meer dan hun vrouwelijke partner die vaker in deeltijd werkt. Bovendien verdienen vrouwen gemiddeld minder per uur. Als een vrouw haar baan verliest, is dit dus meestal iets minder erg voor het huishouden en inkomen dan wanneer een man zijn baan verliest. Hierdoor hebben werk en werkonzekerheid van de man mogelijk een grotere invloed op de tevredenheid van stellen met hun relatie.
Opvattingen over wat hoort, moeten veranderen
Uit mijn onderzoek blijkt dat de steeds kleinere verschillen tussen mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt – qua aantal werkuren en inkomen – weinig invloed hebben op de tevredenheid van mensen met hun relatie. Behalve als de toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen ertoe leidt dat de vrouw meer verdient dan haar man. Als de vrouw kostwinner is, zijn zowel man als vrouw iets minder tevreden met hun relatie.
Traditionele ideeën over man-vrouw-rollen blijven kortom van invloed in partnerrelaties in de huidige westerse samenlevingen. Het werk van mannen is meer van invloed op de relatie dan het werk van vrouwen. Wil dit gelijk getrokken worden, dan moet er (nog) meer ingezet worden op emancipatiebeleid, vooral op de opvattingen die mensen hebben over wat mannen en vrouwen horen te doen.
Niels Blom werkt als Research Fellow bij de University of Southampton bij de vakgroep Social Statistics and Demography en bij de Centre for Population Change in het Verenigd Koninkrijk. Hij promoveerde onlangs aan de Radboud Universiteit met het proefschrift ‘Partner relationship quality under pressing work conditions: Longitudinal and cross-national investigations’.
Noot:
[1] Voor dit onderzoek is gebruikt gemaakt van Nederlandse, Britse en Australische data waarbij koppels meerdere keren over de jaren zijn geïnterviewd. Ook is gebruikt gemaakt van data uit dertig Europese landen uit 2011/2012.
Foto: Mo Riza (Flickr Creative Commons)