Onlangs presenteerde RSJ haar advies in opdracht van het Rijk en de VNG dat moet voorzien in betere hulp en bescherming voor ouders en kinderen. Een belangrijke verbetering is dat lokale teams in de wijk gezinnen en kinderen helpen en daarbij samenwerken met een Regionaal Veiligheidsteam waarin de taken van de huidige organisaties - Jeugdbescherming, Veilig Thuis, Raad voor de Kinderbescherming - zijn samengebracht. In de huidige situatie werken deze organisaties nog apart van elkaar.
Recht op bescherming gaat boven alles
Een veelgehoorde kritiek op het toekomstscenario is dat met de introductie van het Regionale Veiligheidsteam de rechtsbescherming van ouders in het geding raakt. Vooropgesteld: wij zijn blij dat de RSJ in haar advies stelt dat kinder- en mensenrechten de basis moeten vormen van het toekomstig jeugdbeleid. Kinderen hebben het recht om veilig op te groeien zodat ze later mee kunnen doen in de maatschappij.
Wordt hun ontwikkeling bedreigd, dan hebben kinderen recht op bescherming. Artikel 3 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind stelt dat bij alle beslissingen die genomen worden het belang van het kind voorop staat. Nederland heeft het verdrag ondertekend en zich daarmee gecommitteerd om kinderen te beschermen tegen alle vormen van geweld. Rechtsbescherming is een middel om dat recht te waarborgen.
Onze angst is dat het debat over rechtsbescherming ertoe leidt dat het toekomstscenario niet wordt uitgevoerd zoals bedoeld. Terwijl dat wel broodnodig is, want kwetsbare kinderen worden nog onvoldoende beschermd, aldus de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. Uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut blijkt dat één op de vijf kinderen een of andere vorm van kindermishandeling ervaart. En uit meer dan de helft van de meldingen bij Veilig Thuis blijkt er na 1,5 jaar nog steeds sprake van ernstig en veelvuldig geweld.
Jeugdhulp is volwassenhulp
De focus van jeugdzorg ligt logischerwijs nog steeds op het inzetten van jeugdhulp. De sleutel voor blijvende veiligheid van kinderen ligt echter bij de hulp aan volwassenen. De oorzaak van onveilige situaties in gezinnen komt vaak doordat opvoeders niet beschikbaar kunnen zijn voor hun kinderen door persoonlijke problemen zoals armoede, verslaving of psychiatrie. Vaak overgedragen van generatie op generatie.
Volwassenhulp kan echter alleen ingezet worden met toestemming van de volwassenen zelf. De individualisatie van onze samenleving heeft ertoe bijgedragen dat de overheid terughoudend is in het ingrijpen in rechten van burgers, ook als dit ten bate is van de veiligheid van hun kinderen.
Toekomstscenario verbetert veiligheid kinderen
Met het toekomstscenario verbeteren we de blijvende veiligheid van kinderen die met huiselijk geweld te maken krijgen. Gezinnen en kinderen krijgen één aanspreekpunt, betere hulp, dichtbij in de wijk, er is minder overdracht omdat er integraal wordt gewerkt en hulp kan worden ingezet.
Daar hoort een goede ondersteuning bij van cliënten: zowel kinderen als ouders. We doen een oproep aan iedereen in de jeugdbeschermingsketen om zich hard te maken voor het toekomstscenario zoals het oorspronkelijk bedoeld is. Want wat ons betreft is het alles of niets, dus goede rechtsbescherming van ouders en kinderen, en betere hulp en ondersteuning voor gezinnen.
Silvana Bos en John Hersbach zijn strategisch adviseurs bij de Jeugdbescherming Regio Amsterdam