Onze belangrijkste kritiek op Withuis’ opvatting van feminisme is dat het uitgaat van een traditioneel wit idee van gelijkheid. Dat staat haaks op het perspectief van het hedendaagse feminisme dat de ervaringen van vrouwen door ras, klasse en genderidentiteit sterk kunnen verschillen. Djoeke Ardon en Saskia Daru wezen er hier al eerder op.
Gelijkwaardigheid
Een van de kernprincipes van het moderne feministen is gelijkwaardigheid. Met andere woorden: de garantie dat vrouwen dezelfde rechten, vrijheden en kansen hebben als mannen. Withuis gaat hieraan voorbij als ze weliswaar pleit voor een feminisme dat de biologische verschillen tussen man en vrouw erkent, maar onderscheid op basis ervan afwijst.
Modern feminisme benadrukt niet de gelijkheid van groepen, maar hun gelijkwaardigheid
De gelijkheid waar Withuis het over heeft, is iets anders dan gelijkwaardigheid. Gelijkheid kan dienen als leidmotief voor het doorbreken van traditionele genderrollen en maatschappelijke verwachtingen die het doen en laten van vrouwen beperken. Het kan ook stereotiepe opvattingen bestrijden, bijvoorbeeld als zou vrouwelijkheid synoniem zijn voor zorgen voor.
In tegenstelling tot het feminisme, zoals door Withuis gedefinieerd, benadrukt het moderne feminisme niet de gelijkheid van groepen, maar hun gelijkwaardigheid.
Intersectionaliteit
Binnen het streven naar gelijkwaardigheid ziet het moderne feminisme een belangrijke rol weggelegd voor intersectionaliteit. Een begrip dat door Withuis wordt weggezet als een uiting van nepfeminisme, omdat het zou suggereren dat ‘alle onderdrukten één gezamenlijke vijand hebben, het systeem.’ Nog erger, volgens Withuis, is dat het staat voor een afwijzing van westerse waarden.
Intersectionaliteit helpt om verschillende vormen van onderdrukking te begrijpen en aan te pakken
Voor de helderheid van het debat is het goed om te verduidelijk wat intersectionaliteit voor het moderne feminisme betekent. Ten eerste helpt het ons om de complexe interacties tussen verschillende vormen van onderdrukking van de diverse groepen te begrijpen. Vanwege haar inclusieve benadering bevordert ze de solidariteit tussen groepen. Ze houdt namelijk rekening met de verschillende ervaringen van vrouwen in verschillende sociale contexten.
Intersectionaliteit helpt om de verschillende vormen van onderdrukking te begrijpen en aan te pakken. Dat betekent dus niet, zoals Withuis abusievelijk concludeert, dat het een uniforme vijandigheid tegen het 'systeem' impliceert.
Withuis heeft geen oog voor de unieke uitdagingen waarmee vrouwen van kleur worden geconfronteerd
Withuis’ definitie van feminisme is die van een witte en gesettelde vrouw. Kort weergegeven is dat een discours over abstracte begrippen als machtsstructuren en vooroordelen. Gelijkwaardigheid is voor haar een wedstrijd. Ze verwijst naar de veronderstelde suprematie van witte culturele normen en waarden. Andere perspectieven, met name die van niet-witte vrouwen, marginaliseert zij. Withuis heeft geen oog voor de unieke uitdagingen waarmee vrouwen van kleur worden geconfronteerd. Het inclusieve van gelijkwaardigheid ontgaat haar met andere woorden ten enenmale.
Erkenning en waardering
Het feminisme is nog jong, pas een eeuw oud. Gelijkwaardigheid tussen geslachten daarentegen is een universeel ideaal dat in verschillende samenlevingen en culturen - ook in islamitische landen - al eeuwen wordt nagestreefd. Gelijkwaardigheid tussen man en vrouw is zelfs in de islamitische leer verankerd. De mate waarin dit in de praktijk wordt gebracht, varieert, afhankelijk van culturele, sociale en politieke factoren.
Het is van cruciaal belang voor de verdere ontwikkeling van het feminisme om bewust elke vorm van suprematie tegen te gaan. Alleen dan kan de beweging een zinvolle bijdrage leveren aan gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid voor alle vrouwen, ongeacht hun achtergrond of identiteit.
Streven naar gelijkwaardigheid betekent erkenning van verschil, zonder dat dit verschil leidt tot ongelijke behandeling
Het uiteindelijk doel van elk feminisme is dat mannen en vrouwen als gelijkwaardige individuen worden beschouwd, met gelijkwaardige rechten, vrijheden en kansen. Dat elk individu dezelfde mogelijkheden heeft om zichzelf volledig te kunnen ontplooien.
Streven naar gelijkwaardigheid betekent erkenning van verschil, zonder dat dit verschil leidt tot ongelijke behandeling. Intersectionaliteit biedt wat ons betreft een waardevol kader om de diversiteit binnen de feministische beweging te garanderen, zodat verschillende ervaringen en identiteiten volmondig worden erkend en gewaardeerd.
Saida Derrazi en Mona Hegazy, namens het moslimvrouwen collectief S.P.E.A.K
Foto: Yan Krukau via Pexels.com